Ας το παραδεχθούμε, όλοι έχουμε παρασυρθεί κάποια στιγμή να κόψουμε ένα αγριολούλουδο για να το βάλουμε σε ένα βάζο. Ειδικά την Πρωτομαγιά, όταν «φεύγουμε» στη φύση για να ζήσουμε τη στιγμή, να γευτούμε το άρωμα της άνοιξης και καθ’ οδόν να συλλέξουμε μερικά λουλούδια για να τα δώσουμε στα αγαπημένα μας πρόσωπα ή να τα μετατρέψουμε σε στεφάνια.
Είναι δύσκολο να το θυμάται κανείς, δεδομένης της τόσο ακαταμάχητης αλλά και φαινομενικά αθώας συνήθειας, όμως τα λουλούδια που κόβουμε δεν είναι απλώς όμορφα και διακοσμητικά, αλλά δίνουν τροφή στις μέλισσες, καταφύγιο στα έντομα, και συχνά είναι και τα ίδια είδη προς εξαφάνιση.
Υπάρχει, μάλιστα, ένα αυξανόμενο διαδικτυακό ρεύμα υπεράσπισης των λουλουδιών, που εκφράζεται μέσα από hashtags όπως #ΠρωτομαγιάΧωρίςΚαταστροφή, #ΑφησέΤαΝαΑνθίσουν, #ΜηνΚόβειςΑγριολούλουδα κ.τ.λ. Και όχι, δεν πρόκειται για κάποια περαστική τάση ή μια ακόμη «ευαισθησία της μόδας».
Είναι μια αυθόρμητη και συνειδητή αντίδραση απέναντι στην αλόγιστη καταστροφή της άγριας χλωρίδας, ιδιαίτερα την άνοιξη, όταν η φύση είναι στην πιο εύθραυστη και δημιουργική της φάση.
Τσαρλς Κρόμγουελ Ινγκαμ, «The flower girl»
Το μήνυμα του Κακούζο
Τα έχει πει πολύ εύγλωττα ο ιάπωνας συγγραφέας Οκάκουρα Κακούζο σε ένα κεφάλαιο από το «Βιβλίο του Τσαγιού», το οποίο κυκλοφόρησε το 1906 παρακαλώ. «Οι άνθρωποι έχουν λατρέψει τον κρίνο, έχουν διαλογιστεί με τον λωτό, έχουν πολεμήσει με το ρόδο και το χρυσάνθεμο. Η υπερβολική και αναίτια σπατάλη λουλουδιών στις δυτικές κοινωνίες προσφέρει το πιο μελαγχολικό θέαμα στο τέλος της γιορτής, μαραμένα και πεταμένα δίπλα στα σκουπίδια.
Τα αγριολούλουδα γίνονται όλο και πιο σπάνια, μας εγκαταλείπουν γι’ αυτή μας τη σκληρότητα, περιμένοντας να γίνει πιο ανθρώπινος ο άνθρωπος». Τα αγριολούλουδα είναι κρίσιμα για την αστική βιοποικιλότητα και πολύτιμα για την επιβίωση των επικονιαστών, που είναι απαραίτητοι και για τη δική μας υγεία. Λέγεται πως κάποτε είχε προβλέψει ο Αλμπερτ Αϊνστάιν πως όταν οι μέλισσες θα εξαφανιστούν, ο άνθρωπος θα πεθάνει στα αμέσως επόμενα τέσσερα χρόνια από την εξαφάνισή τους. (Αν και σύμφωνα με τη μελισσοκομική επιθεώρηση, αυτή η ρήση που του αποδίδεται δεν είναι αυθεντική.)
Αλλωστε υπάρχει και εναλλακτική: στη θέση των άτακτων και ευαίσθητων λουλουδιών που μαραίνονται γρήγορα έχουμε τους πίνακες ζωγραφικής, και όχι μόνο, εκείνες τις δημιουργίες που έχουν απαθανατίσει την ομορφιά της φύσης χωρίς να την καταστρέψουν.
Λουλούδια ως ιερά σύμβολα
Οπως το έκανε η Τζόρτζια Ο’ Κιφ, μία από τις σημαντικότερες μορφές της αμερικανικής μοντέρνας τέχνης. Η Ο’ Κιφ είχε μια ιδιαίτερη σχέση με τα λουλούδια, καθώς τα ζωγράφιζε με τρόπο που τα απογυμνώνει από τα άμεσα αναγνωρίσιμα χαρακτηριστικά τους και τα αναπαριστά ως ισχυρά, σχεδόν ιερά σύμβολα της φύσης και της ανθρώπινης ψυχής – ή και της γυναικείας ανατομίας. Αν και τα λουλούδια είναι συχνά αναγνωρίσιμα, η καλλιτεχνική της προσέγγιση τα μετατρέπει σε κάτι μεγαλύτερο από τη φυσική τους παρουσία, προσφέροντας μια προσωπική και συναισθηματική ερμηνεία του κόσμου γύρω της.
Στην ίδια κατεύθυνση, η Ιμοτζεν Κάνινγχαμ, μία από τις σημαντικότερες προσωπικότητες της αμερικανικής φωτογραφίας του 20ού αιώνα, έγινε γνωστή για τις εντυπωσιακές φωτογραφίες λουλουδιών, μολονότι η καριέρα της ξεκίνησε με τα πορτρέτα και τα ντοκιμαντέρ. Η Κάνινγχαμ είχε μοναδική ικανότητα να αποτυπώνει τη φυσική ομορφιά των λουλουδιών με κοντινές λήψεις, αναδεικνύοντας τις λεπτομέρειες και τις υφές του κάθε άνθους. Χρησιμοποίησε την κοντινή λήψη και την έντονη αντίθεση για να μεταφέρει την αίσθηση της ευθραυστότητας, αλλά και της δύναμης των φυτών, ενώ μερικές φορές επέλεγε ασπρόμαυρο φόντο, το οποίο ενισχύει την αφαιρετικότητα και τη δραματικότητα της εικόνας.
Ευγένιος Ντελακρουά, «Basket of flowers»
Ο Ντελακρουά
Ο Ευγένιος Ντελακρουά, από την άλλη, αν και πιο γνωστός για τα ιστορικά του έργα και τις έντονες συναισθηματικές του σκηνές, χρησιμοποίησε επίσης τα λουλούδια ως σημαντικό θέμα στην καλλιτεχνική του παραγωγή. Αν και η προσέγγισή του στα λουλούδια διαφέρει βέβαια από αυτήν της Ο’ Κιφ ή της Κάνινγχαμ, τα έργα του αποπνέουν ένταση και δύναμη, με τα λουλούδια να ενσωματώνουν την αισθητική και τη συναισθηματική φόρτιση της ρομαντικής του τέχνης.
Η στάση του απέναντι στα λουλούδια αποτυπώνει τη γενικότερη φιλοσοφία του έργου του, η οποία συνδύαζε την έντονη χρήση του χρώματος με την έμφαση στις συναισθηματικές αποχρώσεις. Η προσέγγισή του δεν περιοριζόταν στην ακριβή αναπαράσταση των λουλουδιών, αλλά επικεντρωνόταν στην απεικόνιση της ζωτικότητάς τους και της δυναμικής τους. Ενα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η σειρά έργων του με ανθισμένα λουλούδια σε βάζα, γνωστά και ως «λουλούδια του Ντελακρουά», τα οποία αποπνέουν έντονη συναισθηματική φόρτιση, μεταφέροντας την αίσθηση του παλμού και της ζωντάνιας των φυτών.
Ο Αλμπρεχτ Ντίρερ, ο σπουδαίος γερμανός καλλιτέχνης της Αναγέννησης, είναι γνωστός για τα εξαιρετικά χαρακτικά του έργα και τις ζωγραφικές παραστάσεις, όμως και η ικανότητά του να αποτυπώνει τα λουλούδια με μεγάλη λεπτομέρεια είναι επίσης αναγνωρίσιμη. Μέσα από χαρακτικά του με θεματική τους τα λουλούδια αναδείκνυε τη λεπτομέρεια και την επιστημονική παρατήρηση της φύσης, δείχνοντας ότι είχε μια εξαιρετική αίσθηση της πραγματικότητας αλλά και της τεχνικής τελειότητας.
Σύμβολα ψυχικών καταστάσεων
Ο Οντιλόν Ρεντόν, εκπρόσωπος του Συμβολισμού, προσέγγιζε τα άνθη με έναν εντελώς διαφορετικό τρόπο. Τα λουλούδια του δεν αποτυπώνονται ρεαλιστικά, αλλά ενσωματώνουν φαντασιακές και αλληγορικές διαστάσεις, σχετιζόμενα με έννοιες όπως η ζωή, ο θάνατος και η ψυχική αναζήτηση. Μέσα από την έντονη χρήση χρωμάτων και τη συμβολική φόρτιση, τα λουλούδια του δημιουργούν έναν ατμοσφαιρικό και μυστηριώδη κόσμο, εκφράζοντας τις ψυχικές καταστάσεις και τις ανησυχίες του καλλιτέχνη.
Η σχέση του Εντουάρ Μανέ με τα λουλούδια είναι πιο σύνθετη και λιγότερο προβεβλημένη από άλλους καλλιτέχνες, όμως είναι έντονα παρούσα σε ορισμένα από τα πιο γνωστά έργα του. Ο Μανέ, ως βασικός εκπρόσωπος του ιμπρεσιονισμού και της σύγχρονης τέχνης του 19ου αιώνα, δεν τα χρησιμοποίησε συστηματικά ως κύριο θέμα, αλλά η παρουσία τους στα έργα του συνήθως αποπνέει μια αίσθηση μοντέρνας και καθημερινής ομορφιάς.
Εντουάρ Μανέ, «Flowers in a crystal vase»
Mια χαρακτηριστική σχετική αναφορά στο έργο του Μανέ είναι μέσα από το «Le bouquet des Violettes» (1872), μια απλή και ταυτόχρονα εντυπωσιακή σύνθεση, στην οποία η χρήση των λουλουδιών επικεντρώνεται στην αποτύπωση της φυσικής τους ομορφιάς και της υφής τους με τη χαρακτηριστική του ρεαλιστική προσέγγιση. Τα λουλούδια στον πίνακα αυτόν δεν έχουν την αλληγορική ή συναισθηματική βαρύτητα που συνήθως συνδέεται με άλλους καλλιτέχνες, αλλά αποδίδονται με έναν πιο άμεσο, καθημερινό χαρακτήρα.
Επιπλέον, στον πίνακα «Ολυμπία» (1863), αν και τα λουλούδια δεν είναι το κεντρικό στοιχείο, η γυναίκα που απεικονίζεται κρατά ένα μπουκέτο, το οποίο λειτουργεί ως στοιχείο του συμβολισμού και της κοινωνικής αναφοράς της εποχής. Τα λουλούδια στο έργο του Μανέ συχνά εμφανίζονται να τονίζουν τις συναισθηματικές ή κοινωνικές συνθήκες, αλλά πάντα μέσα από μια διάθεση ρεαλιστική και χωρίς την εξιδανίκευση που συχνά παρατηρούμε σε άλλους καλλιτέχνες της εποχής.
Αν έρθουμε και σε εποχές πιο κοντινές σε εμάς ας πούμε ότι ο Νικ Κέιβ, ο γνωστός αμερικανός εικαστικός καλλιτέχνης (και όχι ο μουσικός!), έχει αναπτύξει μια ενδιαφέρουσα και πολυδιάστατη σχέση με τα λουλούδια μέσα από τα έργα του. Αν και είναι πιο γνωστός για τα «Soundsuits» του, τα οποία είναι εντυπωσιακές φορεσιές από διάφορα υλικά που συνδυάζουν τέχνη, μόδα και performance, η χρήση των λουλουδιών στα έργα του έχει μια βαθιά συμβολική και συναισθηματική διάσταση.
Στα έργα του τα λουλούδια συχνά συνδέονται με έννοιες όπως η ζωή, ο θάνατος και η αναγέννηση. Χρησιμοποιώντας αυτά τα φυτικά στοιχεία, ο Κέιβ αποτυπώνει την αντίθεση μεταξύ της ευθραυστότητας και της δύναμης της φύσης. Στην πραγματικότητα, τα λουλούδια εμφανίζονται συχνά στις δημιουργίες του ως μέρος της ατμοσφαιρικής και συναισθηματικής φόρτισης, προσφέροντας έναν πλούτο χρωμάτων και υφών που ενισχύουν την ένταση των έργων του.
Πηγή:www.tovima.gr
