Η νύχτα που ο Θανάσης Βέγγος κατέκτησε την Επίδαυρο

Ο Βέγγος είχε δώσει ραντεβού με την Επίδαυρο 18 χρόνια πριν

Φυσικά, εκείνη δεν ήταν η πρώτη φορά που ο Θανάσης Βέγγος, που πέθανε σαν σήμερα το 2011, δεχόταν πρόταση για να εμφανιστεί στην Επίδαυρο. Συνεχώς όμως το απέφευγε. Μέχρι που ήρθε το πλήρωμα του χρόνου.

Θανάσης Βέγγος ως Τρυγαίος από την παράσταση «Ειρήνη» του Αριστοφάνη σε σκηνοθεσία Γιώργου Μιχαηλίδη (1995)

Όπως περιέγραψε και ο ίδιος γραπτώς σε συνέντευξη τύπου πριν την παράσταση: «Ήταν ένα ραντεβού που είχαμε δώσει πριν 18 χρόνια, η “Ειρήνη”, ο Μιχαηλίδης (ο σκηνοθέτης της παράστασης) κι εγώ. Μου τηλεφώνησε και μου το θύμισε. Του μίλησα για τους φόβους μου κι εκείνος βρήκε τα κατάλληλα επιχειρήματα και με έπεισε».

«Κατά κάποιον τρόπο, ο Βέγγος άλλαξε τα δεδομένα του Φεστιβάλ».

Ο Θανάσης Βέγγος έφερε το λαό στην Επίδαυρο 

Όπως μας λέει ο Μανόλης Παντελιδάκης, μέχρι εκείνη την θρυλική παράσταση, «…η Επίδαυρος φιλοξενούσε κρατικούς φορείς: το Εθνικό Θέατρο, το Κρατικό κλπ. Ήταν ίσως η πρώτη φορά που μπήκε ένας άλλος φορέας -εν προκειμένω το Ανοιχτό Θέατρο-, με κριτήριο τον πρωταγωνιστή. Από εκεί και έπειτα έγιναν και άλλες παραστάσεις στην Επίδαυρο με επίκεντρο κάποιον πρωταγωνιστή, αλλά εκείνη ήταν η πρώτη. Κατά κάποιον τρόπο, ο Βέγγος άλλαξε τα δεδομένα του Φεστιβάλ».

Ένας από τους λόγους που ο Βέγγος δέχτηκε να συμμετάσχει στην παράσταση ήταν γιατί θα τη σκηνοθετούσε ο Γιώργος Μιχαηλίδης.

Σύμφωνα με τον σκηνογράφο, ήταν ο ίδιος ο δημοφιλής ηθοποιός που έκανε τους πάντες να συνειδητοποιήσουν τη λαϊκή του δύναμη, καθώς στο κοίλο του αρχαίου θεάτρου δεν βρέθηκαν οι συνήθεις, θεατές που ακολουθούσαν πάντοτε τις παραστάσεις της Επιδαύρου, αλλά ο απλός λαός.

«Ήταν μια καινούρια παράσταση, μια εντελώς νέα ματιά που είχε ο Γιώργος Μιχαηλίδης με έναν Βέγγο, ο οποίος ήρθε, κατευθείαν από την δυτική συνέχεια της αρχαίας κωμωδίας, στην ουσία του τι είναι κωμικός ηθοποιός», λέει ο κ. Παντελιδάκης.

«Ο κόσμος επί δεκαπέντε λεπτά χειροκροτούσε και φώναζε ρυθμικά «Βέγ-γος» «Βέγ-γος».

«Ένιωθες μια σκέψη που γινόταν ένστικτο. Έβλεπα την κίνησή του και δεν μπορούσα να καταλάβω τι από αυτό που έπαιζε ήταν σκέψη και τι ένστικτο. Ένα μαγικό μείγμα. Έβγαινε αυτό το πράγμα τόσο φυσικά αλλά παράλληλα είχε την πρόθεση μέσα του». («Ενστικτονοημοσύνη» το είχε πει αυτό το χαρακτηριστικό του Θανάση Βέγγου ο Νίκος Κούνδουρος (1926-2017) σε συνέντευξή του στο «Βήμα» και στον Θανάση Λάλα στις 9 Ιουλίου του 1995).

Το ταγάρι και οι πρόκες

Και πώς είναι άραγε να συνεργάζεσαι με έναν θρύλο; «Θυμάμαι», μας εξιστορεί ο Μανόλης Παντελιδάκης, «ότι το πρώτο πράγμα που μου ζήτησε, γιατί είχα κάνει και τα κοστούμια της παράστασης, ήταν ένα ταγάρι. Το φτιάξαμε από ένα τσουβάλι. Το είχε στη μέση του και έβαλε μέσα θυμάρι και άλλα βότανα για να τα μυρίζει. Είχε δηλαδή μπει τόσο πολύ στον ρόλο, που είχε  μετασχηματιστεί στον Τρυγαίο και ήθελε πάνω του τα βότανά του, όπως θα τα είχε και εκείνος».

Από αυτές τις αφηγήσεις  αντιλαμβανόμαστε ότι ο Θανάσης Βέγγος της πραγματικής ζωής δεν απείχε και πολύ από εκείνον που ξέρουμε από τις ταινίες του. Ειδικά στο επόμενο περιστατικό που μοιράστηκε μαζί μας ο σκηνογράφος.

Τα δημοσιεύματα της εποχής δίνουν το κλίμα που επικρατούσε γύρω από την παράσταση.

«Στο Εθνικό, μέχρι πριν από 30 χρόνια καρφώναμε τα σκηνικά, δεν τα βιδώναμε. Στο χώμα της Επιδαύρου λοιπόν, υπήρχαν πρόκες, οι οποίες μπορεί να ήταν εκεί πολύ καιρό. Σε κάθε πρόβα, ο Βέγγος δεν στεκόταν καθόλου. Η γυναίκα του και ο Γιώργος Μηχαηλίδης, κουμπάρος και στενός συνεργάτης του, κάθονταν σε μια γωνιά και εκείνος γύριζε ολόκληρο τον χώρο του θεάτρου και μάζευε σκουπίδια. Όταν έβρισκε πρόκες, ερχόταν και μου τις έδινε στο χέρι. Προφανώς θεωρούσε ότι, ως σκηνογράφος, εγώ ήμουν υπεύθυνος να τις μαζέψω».

«Τελικά ο Βέγγος επιβλήθηκε και «σκότωσε» το θηρίο που λέγεται Επίδαυρος».

Το χειροκρότημα και οι επευφημίες για τον Βέγγο

Όποιος βρέθηκε την βραδιά εκείνη στην Επίδαυρο, αν και έχουν περάσει από τότε 30 χρόνια, δεν μπορεί να ξεχάσει την αποθέωση και τη συγκίνηση που έζησε ο αγαπημένος πρωταγωνιστής.

Όρθιος ο κόσμος, χωρίς να νοιάζεται για το αν βρέχεται, ούτε για την κίνηση που θα αντιμετωπίσει στην επιστροφή, επί δεκαπέντε λεπτά χειροκροτούσε και φώναζε ρυθμικά «Βέγ-γος» «Βέγ-γος». Ο πρωταγωνιστής με δάκρυα στα μάτια, να μην ξέρει τι να κάνει. Μάλιστα, η συγκίνησή του ήταν τόσο μεγάλη, που  μίλησε αργότερα στους δημοσιογράφους, παρόλο που δεν το έκανε ποτέ.

Ο Θανάσης Βέγγος με τη σύζυγό του δίπλα του, τον Γιάννη Βούρο και τον Γρηγόρη Βαλτινό.

Τον θρίαμβό του περιγράφουν όλα τα δημοσιεύματα της εποχής, αλλά και προσωπικότητες που τον έζησαν από κοντά, όπως ο Γιάννης Βούρος, νεαρός πρωταγωνιστής τότε: «Είχαμε συνεργαστεί ένα -δύο χρόνια πριν», μας λέει.

Συμπρωταγωνιστής της παράστασης εκείνη την βραδιά ήταν η βροχή.

«Είχε έρθει ως γκεστ σε ένα επεισόδιο της τηλεοπτικής σειράς «Ταύρος με Τοξότη» που γυρίζαμε τότε με την Πέγκυ Σταθακοπούλου. Δεθήκαμε όμως σε τέτοιο βαθμό ώστε ένα χρόνο μετά, όταν και μιλήσαμε και μου είπε για τον Τρυγαίο, να μου εκμυστηρευτεί την ανησυχία του για το Κολοσσαίο (έτσι φανταζόταν την Επίδαυρο) που θα τον καταπιεί.

«Τελικά, ο Βέγγος επιβλήθηκε και «σκότωσε» το θηρίο που λέγεται Επίδαυρος. Και το χειροκρότημα διαρκείας που όμοιό του είχα να θυμάμαι από την εποχή της τελευταίας παράστασης του Νέζερ ,δεν αντανακλούσε μόνο στην ερμηνεία του αλλά δώριζε σε αυτόν τον καλλιτέχνη αυτό που του αναλογούσε. Το αντίδωρο μιας  μεγάλης σε διάρκεια και βαριάς πορείας ενός ηθοποιού επί της ουσίας».